Miasto szkła

Nový Bor znajduje się na północy Czech, pod górą Klíč w Górach Łużyckich. Już sama nazwa miejscowości pachnie żywicą i sosnowymi lasami. Słusznie nazywany jest "nowym", ponieważ jego 250-letni wiek nie może konkurować z dużo starszymi sąsiednimi miastami, takimi jak Česká Lípa, Cvikov czy Jablonné v Podještědí.

26 lutego 1757 roku cesarzowa Maria Teresa nadała małej wiosce Heydá - Haydá (pisownia ustabilizowała się później na Haida) prawa miejskie na prośbę właściciela dóbr sloupskich, hrabiego Josefa Kinskiego, który w tym czasie zajmował wysokie stanowiska państwowe i prowincjonalne. Miasto było jednym z najmniejszych w monarchii austriackiej, które otrzymało te przywileje. We wrześniu tegoż roku hrabia Kinský wydał swojemu poddanemu miastu statut publiczny, w którym określił zakres praw, wolności i obowiązków, jakie miały obowiązywać w przyszłości.

Hrabia Kinský wspierał swoje miasto także dlatego, że leżało ono na szlaku handlowym z Pragi do Niemiec na drodze cesarskiej Praga - Rumburk (sto lat później przebiegała przez nie także kolej). Wybudował w mieście spichlerz, który dziś służy jako ratusz. Ten budynek również ma swoją historię - świętował już 250 lat swojego istnienia. Jego następca przyczynił się również do wyposażenia kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny - z rozwiązanego praskiego kościoła Karola Czeskiego zakupił rzadkie organy, które do dziś są chlubą miejskiego kościoła.

Kolejny wykorzystany atrybut - miasto szkła - jest nieodłącznie związany z Nowym Borem. Od początku nierozerwalnie związana z produkcją szkła, a zwłaszcza z jego uszlachetnianiem - malowaniem, grawerowaniem, cięciem, a zwłaszcza jego eksportem. Tuż przy Placu Pokoju znajdziemy domy Bedřicha Egermanna, wynalazcy czerwonego szkliwa i przedsiębiorcy, który całe swoje życie poświęcił szkłu. Do Egermanna udawało się wielu ważnych gości, co zachowało się w księdze gości z ich podpisami, przechowywanej w muzeum szkła.

Burzliwy rozwój miasta, wywołany wzrostem handlu szkłem i powstającą produkcją szkła, dotknął także sąsiednią wieś Arnultovice. Jego połączenie z Nowym Borem poprzedziła rozległa i planowa budowa. Małe domki, osadzone w zielonych ogrodach, służyły zarówno do mieszkania, jak i do domowej rafinacji szkła. W mieście powstały rozbudowane udogodnienia cywilno-techniczne na stosunkowo wysokim poziomie: wodociągi, kanalizacja, unikalny cmentarz leśny, własna elektrownia z ciepłownią, kino, teatr, hotel, poczta, bank, szkoła szklona - większość z nich w pierwotnej lub zmodernizowanej formie funkcjonuje do dziś. Z zagranicznych podróży szklarze przywozili do rodzinnego miasta rzadkie, zagraniczne drzewa i drzewka. Dlatego możemy tu zobaczyć zarówno dojrzałe tulipanowo-kwiatowe lilie i miłorzęby, jak i wiele form kolorowych odmian dębów, klonów, iglaków i magnolii.

Rarytasem w mieście jest Cmentarz Leśny, założony w 1909 roku tuż przy lesie, pierwszy tego typu w ówczesnych Austro-Węgrzech. Wśród dojrzałych drzew znajdują się groby i grobowce starych rodzin szklarskich. W maju i czerwcu kwitną tu rododendrony, a cmentarz zamienia się w wielki ogród kwiatowy. Na Cmentarzu Leśnym znajduje się również siedem grobów rozstrzelanych uczestników buntu Rumburka z 1918 r. Cmentarz znajduje się niedaleko za murem cmentarnym.

Kryształowa Dolina w Nowym Borze

Muzeum szkła z unikatowymi zbiorami, nowo zrekonstruowane w 1999 roku, oferuje stałą ekspozycję na temat rozwoju produkcji szkła w regionie Novoboru. Warto też wspomnieć o znajdującym się na placu kościele Wniebowzięcia NMP, znaczącym artystycznie i technicznie zabytku. Na alei T. G. Masaryka, w budynku nr 45, znajduje się unikalna sala z malowidłami na suficie (autorstwa Josefa Navrátila), która służy jako sala koncertowa i wystawowa.

Ze względu na ukształtowanie terenu miejscowość jest popularna jako miejsce letniego i zimowego wypoczynku. Tradycyjne sporty, wędrówki po pięknej okolicy z wieloma oznakowanymi szlakami, narciarstwo, kolarstwo i biegi na orientację to główne aktywności. Przez cały rok można korzystać z hali sportowej, w miesiącach letnich z basenu, boisk do tenisa i siatkówki.

Okolice Nowego Boru również oferują wiele atrakcji dla zwiedzających: naturalne kąpielisko w Sloupie, ośrodek narciarski w Polevsku z wyciągami i trasami biegowymi, skalny zamek Sloup, unikalne dzieło przyrodnicze Pańska Skała (Varhany) w Práchň, Krucze Skały między Radwańcem a Nowym Borem i wreszcie rezerwat przyrody Klíč z kamiennym morzem, na którego szczycie od 1993 roku odbywa się zimowy biwak.